استانبول را می‌توان به عنوان یکی از شهرهای کشور ترکیه که علاوه بر ارزش اقتصادی، ارزش فراوان معماری و شهرسازی نیز دارد شناخت. این شهر با بناهای تاریخی و اصیل باقی‌مانده از امپراطوری‌های گوناگون، توجه عده زیادی را به خود جلب می‌کند. یکی از معروف‌ترین و پربازدیدترین بناهای تاریخی استانبول کاخ دولما باغچه است.
کاخ دولما باغچه یکی از آخرین آثار باقی‌مانده از امپراطوری‌های عثمانی است که به عنوان بزرگترین کاخ کشور ترکیه نیز شناخته می‌شود. آخرین پادشاهان عثمانی، علاقه فراوانی به معماری‌های سبک غربی پیدا کرده بودند. بنابراین کاخ دولما باغچه را می‌توان مجلل‌ترین نماد شهر استانبول در قرن 19 دانست.
موزه های استانبول: معرفی ۵ موزه فوق‌العاده برای علاقه‌مندان به تاریخ و هنر
با گشتی در کاخ دولما باغچه، می‌توانیم اطلاعات فراوانی درمورد آخرین امپراطوری عثمانی و ترکیه معاصر به دست آوریم. در این مطلب اطلاعات جامعی درمورد این کاخ گردآوری شده است. برای گشت و گذار در تاریخ و معماری یکی از معروف‌ترین و عظیم‌ترین کاخ‌های استانبول، همراه ما باشید.
تاریخچه کاخ دولما باغچه
اول از همه بهتر است بدانیم، چه اتفاقی افتاد که خلیجی که لنگرگاه کشتی‌های گوناگون بود، امروز تبدیل به کاخی عظیم و پرابهت در مرکز استانبول شد.
از خلیج تا کاخ
تبدیل شدن یک خلیج به کاخی عظیم، تغییری مهم و حیاتی در تاریخ این بنا به شمار می‌آید. محلی که دولما باغچه در آن قرار گرفته، 400 سال پیش، خلیجی بزرگی در تنگه بسفر بود که پادشاه عثمانی، آن را به لنگرگاه کشتی‌هایش تبدیل کرده بود.
این خلیج که محل برگزاری مراسم دریایی بود، با گذشت زمان تبدیل به باتلاق شده و بلااستفاده باقی ماند. در قرن 17 این باتلاق را با روش‌های خاصی پر کرده و دوباره به محلی برای مراسم و جشن‌ها تبدیل شد. در این محل برای مدت‌های طولانی کاخ‌ها و قصرهای سلطنتی گوناگونی ساخته شد که مجموعه آن‌ها را با نام ” کاخ ساحل بشیکتاش” می‌شناختند.
از کاخ‌های ساحل بشیکتاش تا دولما باغچه
در دوران سلطنت “سلطان عبدالمجید” (1839-1861) کاخ‌های موجود به دلیل استحکام کم‌شان، تخریب شده و بنایی جدید ساخته شد. این بنای جدید امروزه به یکی از پرابهت‌ترین بناهای استانبول تبدیل شده است.
سلطان عبدالمجید خواستار مرمت و بازسازی‌های جدید در کاخ ساحلی بشیکتاش شد و دستور داد آن‌جا را برای اقامتش آماده کنند. برای این کار کاخ باید تخریب شده و یک کاخ جدید جایگزین آن می‌شد. ساخت کاخ دولما باغچه در 13 ژوئن 1843 آغاز شده و در سال 1856، پس از اتمام مراحل ساخت این کاخ، سلطان عبدالمجید محل اقامت خود را در کاخ “توپ‌کاپی”، ترک کرده و به کاخ دولما باغچه نقل مکان کرد.
راهنمای سفر به استانبول: صفر تا صد سفر به شهر رویایی دوقاره‌ای
معماری کاخ دولما باغچه
کاخ دولما باغچه علاوه بر محبوبیت فراوانی که در شهر استانبول دارد، یکی از بناهای مهم در منطقه ماماریس نیز به شمار می‌آید. این کاخ بین دو منطقه “بشیکتاش” و “کاباتاش” قرار گرفته است. محل دقیق این کاخ، در گذشته قسمتی از خلیج بوده که در آن ناخداها قبل از آغاز سفر خود در آن جا استراحت می‌کردند.
اصلی‌ترین معماران کاخ دولما باغچه، گارابت بالیان (Garabet Amira Balyan) و پسرش نیکوگوس بالیان ( Nikogos Balyan) بودند. با وجود این که پلان این بنا از رسوم و معماری‌های گذشته این دوران فاصله چندانی نگرفته است، با این حال سبک معماری بیرونی و داخلی کاخ با تزیینات بسیار زیادی که در معماری غرب مرسوم بود، تزیین شده است.
بخش‌های اصلی کاخ دولما باغچه
بنای اصلی کاخ از لحاظ عملکردی به سه قسمت کلی تقسیم می‌شود که عبارتند از:
- مابین همایون محلی برای جلسات دولتی و حکومتی بود که به این بخش سِلاملیک یا ورودی نیز می‌گفتند.
- حرم همایون؛ محل زندگی پادشاه و خانواده‌اش بود که به آن “حرم” (Harem) نیز گفته می‌شد.
- “سالن موایده ” (muayede salonu)؛ این محل قسمتی از کاخ بود که بین دو فضای قبل قرار گرفته و فضای مخصوص جشن‌ها و مهمانی‌های دولتی بود که به آن تالار جشن گفته می‌شد.
گشتن و دید تمام نقاط این کاخ بزرگ و دقت به تک‌تک جزئیات معماری آن ممکن است به چندین روز زمان نیاز داشته باشد. این بنای 45.000 متری 3 طبقه، شامل 285 اتاق، 43 سالن، 6 حمام ترک و 68 سرویس بهداشتی است. کاخ دولما باغچه، تلفیقی از سبک‌های گوناگون معماری است که بیشترین تاثیر را از سبک‌های روکوکو، باروک، رونسانس و نئوکلاسیک می‌گیرد؛ به همین دلیل تفاوت‌های عمده‌ای با کاخ توپ‌کاپی دارد.
علی‌رغم این‌که این کاخ، از سمت دریا، با سبک معماری غربی دیده می‌شود، اما باغچه‌های آن با دیوارهای بلند احاطه شده و با فضاهای گوناگونی که به سبک شرقی ساخته شده‌اند، هر بیننده‌ای را محسور خود می‌کند. لازم به ذکر است که این کاخ روی اسکله مرمری به طول 600 متر بنا شده است. پایه‌ها و ستون‌های این کاخ از کنده‌های درخت شاه بلوط ساخته شده و علاوه بر اسکله‌ای که در کنار دریا وجود دارد، دو دروازه ورودی بسیار زیبا در سمت خشکی دارد، که یکی از آن‌ها با تزئینات فراوان توجه بازدید کنندگان را به خود جلب می‌کند.
در وسط کاخ دولما باغچه، بنایی مخصوص مراسم و سالن رقص وجود دارد که ارتفاع آن بیشتر از سایر بناهای کاخ است. سالن بزرگ پذیرایی با 56 ستون و لوستر 4.5 تن کریستالی که با 750 لامپ روشن شده است، بی‌شک یکی از جذابیت‌های بی‌نظیر این کاخ برای بینندگان است.
دکوراسیون داخلی، مبلمان، قالی‌های ابریشمی، پرده‌ها و تمام وسایل استفاده شده در این کاخ از گذشته تا امروز بدون هیچ کم و کاستی در کاخ وجود دارند. سقف و دیوارهای این کاخ با نقاشی‌های نقاش‌های اروپایی و تزئینات جذابی که از چندین تن طلا ایجاد شده بود، پوشانده شده است. در اکثر اتاق‌های کاخ دولما باغچه، لوسترهای کریستال، شمعدان‌های جذاب و شومینه‌های خاص دیده می‌شود.
سالن جشن و مهمانی‌های این کاخ، با ارتفاع 36 متر و با گنبدی به وزن 4.5 تن، بزرگترین سالن جشن در دنیا است.
با عبور از راهروها به قسمت حرمسرا می‌رسید که در این قسمت، اتاق‌های خواب سلطان و مادر ایشان و قسمت مخصوصی برای زنان و خادمان ایجاد شده و امتداد شمالی این کاخ به شاهزادگان اختصاص یافته بود. همانطور که می‌دانید با اتمام دوره پادشاهی در ترکیه، این بنا کابری قدیمی خود را از دست داده و امروزه تبدیل به موزه‌ای پر بازدید شده است.
بنایی که ورودی آن در سمت بشیکتاش است، امروز به موزه نقاشی و مجسمه تبدیل شده و در قسمت بیرونی حرم، سالن تئاتر، اصطبل امیر، داروخانه، قنادی، نانوا، کارخانه آرد، انبارها، آشپزخانه و “عمارات بایلدیم” قرار دارد.
تزئینات کاخ دولما باغچه
تزئینات داخلی و خارجی موجود در کاخ دولما باغچه، با تلفیق هنرهای گوناگون اروپایی ایجاد شده و نقوش موجود در این کاخ، از ترکیب سبک‌های باروک، روکوکو و آمپیر به وجود آمده است. در ساخت کاخ دولما باغچه، از سنگ‌های مرمر آبی رنگی که از جزایر مارماریس کشف شده بود، استفاده شده است. علاوه بر سنگ‌های مرمر موجود در بنا، عمده‌‌ترین تزئینات این کاخ، کریستال‌ها و سنگ‌های قیمتی هستند.
همانطور که دیده می‌شود، پادشاهانی که در این کاخ اقامت داشتند، اهمیت فراوانی به تزئینات و شکوه کاخ می‌دادند. به همین دلیل، تزئینات موجود در دیوارها و سقف کاخ دولما باغچه توسط هنرمندان ایتالیایی و فرانسوی ایجاد شده است.
می‌دانیم یکی از مواردی که باعث احتشام و عظمت کاخ دولما باغچه می‌شود، تزئینات آن است. اما تزئینات به تنهایی قادر به ایجاد این ابهت نیستند، متریال‌هایی که در تزئینات استفاده می‌شود، نقش زیادی در این امر دارند. متریال معروفی که در بیشتر تزئینات داخلی کاخ استفاده شده، گرد طلا و گچبری‌های متنوع است. دکوراسیون داخلی کاخ، با گذر زمان و افزوده شدن لوازم دکوری و مبلمان‌های خاص در هر دوران، به ارزش امروزی خود دست‌یافته است.
آرامش باغ‌های کاخ دولما باغچه
یکی دیگر از جذابیت‌های کاخ دولما باغچه، وجود محوطه‌ها و فضاهای سبز جذابی است که گردشگران این بنا را وادار می‌کند تا دقایقی به تماشای این طبیعت زیبا بپردازند. وجود پلا‌ن‌های هندسی در چیدمان این باغ‌ها، استفاده از حوضچه‌های جذاب، گلدان‌ها و تندیس‌های گوناگون و مشارکت باغبانان خارجی از اروپا و آلمان، نشان می‌دهد که سعی شده این باغ‌ها با سبک طراحی باغ‌های اروپایی، دیزاین شوند.
باغ‌های موجود در کاخ دولما باغچه، از چهار بخش عمده تشکیل شده‌اند که عبارتند از: هاس باغچه، کوشلوک، حرم و باغ مخصوص ولیعهد. این باغ‌ها، بر اساس کاربری بناهای اطرافشان طراحی شده و نام گرفته‌اند.
یکی از جذابیت‌های این باغ‌ها وجود انواع گل‌ها و گیاهانی است که با دقت از مناطق گوناگون آسیا، اروپا و آمریکا جمع‌آوری شده و باعث زیبایی بیشتر محوطه‌های این کاخ شده‌اند.
راه‌های دسترسی به کاخ دولما باغچه
برای رفتن به کاخ دولما باغچه راه‌های فراوانی وجود دارد. اتوبوس‌ها و دولموش‌های بشیکتاش، در نزدیک‌ترین ایستگاه به کاخ توقف می‌کنند. علاوه بر آن می‌توانید با کشتی‌های بشیکتاش که از “کادیکوی” و “اسکودار” حرکت می‌کنند به کاخ دولما باغچه بروید.
هزینه ورود به کاخ دولما باغچه
همانطور که می‌دانید، کاخ دولما باغچه امروزه با پایان یافتن دوره پادشاهی در ترکیه، به موزه‌ای جذاب از تاریخ و فرهنگ پادشاهان عثمانی تبدیل شده است. بلیت‌های ورودی کاخ، به دو بخش حرم و سلاملیک تقسیم شده است که هزینه هریک متفاوت است. علاوه بر آن تعرفه‌هایی برای ورود گروه‌های خاصی از افراد نیز وجود دارد که شامل تخفیف‌های ویژه می‌شود.
در حالت کلی، هزینه ورود به بزرگترین بخش کاخ از سلاملیک، 90 لیر است. درصورتی که قصد دیدن بنای حرمسرا را نیز دارید، لازم است که 60 لیر نیز اضافه کنید. هزینه بلیت ورودی برای موزه کلکسیون‌های کاخ 30 لیر می‌باشد. تمامی هزینه‌ها برای شهروندان ترکیه با تخفیف 50% محاسبه خواهد شد.
تنگه بسفر: بررسی کامل به خاص‌ترین تنگه جهان
در این مقاله به معرفی بزرگترین کاخ پادشاهی ترکیه، کاخ دولما باغچه، پرداختیم. همانطور که مشاهده کردید، شهرت و محبوبیت این بنا به دلیل فرهنگ و تاریخ غنی آن است. امیدواریم با مطالعه این مقاله دید عمیق و متفاوتی نسبت به این بنای مجلل پادشاهی پیدا کرده باشید.